Διαταραχές Λιπιδίων σε Ασθενείς με Σακχαρώδη Διαβήτη Τύπου 2

Οι ασθενείς με Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 2 (ΣΔ2) εμφανίζουν διαταραχές των λιπιδίων (δυσλιπιδαιμία) σε αυξημένη συχνότητα σε σύγκριση με τον υπόλοιπο πληθυσμό. Η δυσλιπιδαιμία του ΣΔ2 ακολουθεί ένα συγκεκριμένο πρότυπο, το οποίο χαρακτηρίζεται από χαμηλή HDL («καλή χοληστερόλη») και υψηλά τριγλυκερίδια. Η LDL («κακή χοληστερόλη») είναι φυσιολογική ή μέτρια αυξημένη, ωστόσο υπάρχει επικράτηση των μικρών, πυκνών και περισσότερο αθηρογόνων σωματιδίων της LDL. Με άλλα λόγια, η διαταραχή των λιπιδίων στο διαβητικό ασθενή είναι τόσο ποσοτική όσο και ποιοτική.

Παθοφυσιολογικά, φαίνεται ότι κομβικό ρόλο στην ανάπτυξη της δυσλιπιδαιμίας του ΣΔ2 παίζει η αντίσταση στη δράση της ινσουλίνης, η οποία έχει ως συνέπεια την αυξημένη ροή ελεύθερων λιπαρών οξέων από την περιφέρεια προς το ήπαρ. Η αξία της έγκαιρης διάγνωσης και αντιμετώπισης των διαταραχών των λιπιδίων στο διαβητικό ασθενή, έγκειται στο γεγονός ότι αυτές οι διαταραχές, συμβάλλουν σημαντικά στην αύξηση του καρδιαγγειακού κινδύνου (έμφραγμα μυοκαρδίου, αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, κ.α.) που παρατηρείται στο ΣΔ2. 

Η δυσλιπιδαιμία διαγιγνώσκεται εύκολα με μία απλή εξέταση αίματος. Τα επίπεδα των λιπιδίων στους ενήλικους διαβητικούς θα πρέπει να ελέγχονται τουλάχιστον μία φορά κάθε έτος ή και συχνότερα όταν η ρύθμιση δεν είναι ικανοποιητική και απαιτούνται τροποποιήσεις της αγωγής (π.χ. αύξηση της δοσολογίας των φαρμάκων). 

Οι στόχοι της υπολιπιδαιμικής αγωγής στους ασθενείς με ΣΔ2 είναι πρωτίστως η μείωση της LDL και δευτερευόντως η μείωση της non-HDL χοληστερόλης και των τριγλυκεριδίων. Θα πρέπει να γίνει σαφές, ότι εξαιτίας του καρδιαγγειακού κινδύνου στην αύξηση του οποίου ο ΣΔ δρα συνεργικά με άλλους παράγοντες, οι στόχοι της LDL  στους διαβητικούς είναι διαφορετικοί (πιο χαμηλοί δηλαδή) από ότι στο γενικό πληθυσμό. Για παράδειγμα σε ασθενείς με Σακχαρώδη Διαβήτη Τύπου 2 οι οποίοι: α. έχουν βλάβη σε όργανο-στόχο β. έχουν χρόνια νεφρική νόσο γ. είναι άνω των 40 ετών και έχουν διάρκεια νόσου > 10 έτη και εμφανίζουν έστω ακόμη έναν παράγοντα κινδύνου για καρδιαγγειακή νόσο (υπέρταση, κάπνισμα, οικογενειακό ιστορικό πρώιμης καρδιακής νόσου, παχυσαρκία), ο στόχος της LDL είναι < 70 mg/dl η μείωση ίση ή μεγαλύτερη του 50% της αρχικής τιμής. Αντίθετα σε ασθενείς χωρίς βλάβη οργάνου-στόχου, χρόνια νεφρική νόσο ή μείζονες παράγοντες κινδύνου, ο στόχος της LDL είναι < 100 mg/dl η μείωση ίση ή μεγαλύτερη του 50% της αρχικής τιμής. Επιθυμητή είναι επίσης και η ελάττωση των τριγλυκεριδίων σε επίπεδα < 150 mg/dl και επίτευξη HDL > 40 mg/dl για τους άντρες και > 50 mg/dl για τις γυναίκες. 

Ακρογωνιαίος λίθος για την επίτευξη των παραπάνω στόχων, είναι η υιοθέτηση ενός πιο «υγιεινού» τρόπου ζωής. Έτσι, προτείνονται η αύξηση της σωματικής δραστηριότητας, η μείωση του σωματικού βάρους, η διακοπή του καπνίσματος και η μείωση κατανάλωσης τροφών πλούσιων σε κορεσμένα και trans λιπαρά οξέα, με παράλληλη αύξηση της πρόσληψης μονοακόρεστων και ω-3 πολυακόρεστων λιπαρών οξέων. Σε ότι αφορά τη φαρμακευτική αγωγή, οι στατίνες είναι τα φάρμακα εκλογής, καθώς έχουν αποδείξει ότι μειώνουν σημαντικά τη καρδιαγγειακή θνητότητα και νοσηρότητα σε ασθενείς με διαβήτη. Όταν οι στόχοι δεν επιτυγχάνονται με τις στατίνες ή όταν μεγάλες δόσεις στατινών δε γίνονται καλά ανεκτές, μπορεί να συγχορηγηθούν σε συνδυασμό με εζετιμίμπη ή κολεσεβελάμη. Στην αντιμετώπιση της υπερτριγλυκεριδαιμίας εξάλλου, έχουν θέση τα ω-3 πολυακόρεστα λιπαρά οξέα και οι φιμπράτες.

Συμπερασματικά, ο Σακχαρώδης Διαβήτης Τύπου 2 αυξάνει τον κίνδυνο καρδιαγγειακών συμβαμάτων δρώντας συνεργικά με άλλους παράγοντες κινδύνου, όπως η δυσλιπιδαιμία. Στη σημερινή εποχή, έχοντας σύγχρονα, ασφαλή και αποτελεσματικά μέσα στη θεραπευτική μας φαρέτρα, δεν υπάρχει κανένας λόγος να καθυστερεί η ρύθμιση των λιπιδίων στο διαβητικό ασθενή.